Eenzaamheid onder ouderen: Geef je zorg een boost met aandacht.

Regelmatig nemen gevoelens van eenzaamheid toe als mensen ouder worden. Deze toename heeft vaak te maken met dat hun mobiliteit en zelfstandigheid afneemt. Maar het kan ook doordat de partner, familieleden of vrienden wegvallen. 33% van de 75-plussers ervaart enigszins eenzaamheid en 9% ervaart sterke eenzaamheid. Er is een grote kans dat veel van de cliënten die je verzorgt ook met eenzaamheid te maken hebben. In deze blog lees je hoe je eenzaamheid herkent, bespreekbaar maakt en wat jij praktisch kunt doen om iemand zich weer gezien te laten voelen.  

Gevolgen van eenzaamheid

Dat het logisch is dat de leefwereld van ouderen kleiner wordt, betekent niet dat eenzaamheid niet serieus genomen moet worden en vermindert hoeft te worden. Wanneer eenzaamheid langer aanhoudt, kan het leiden tot gezondheidsrisico’s. Langdurige eenzaamheid vergroot de kans op stress, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en een verzwakt immuunsysteem. Ook het risico op depressie, Alzheimer en suïcidale gedachten neemt toe.  

Eenzaamheid signaleren

Voor veel mensen is eenzaamheid vaak een taboe. Mocht je vermoeden dat een zorgvrager zich eenzaam voelt, dan is het belangrijk om hierover te praten. Soms ben je als zorgprofessional een van de weinige mensen die regelmatig contact heeft met de client. Daardoor ben je misschien de eerste die eenzaamheid signaleert. Om op luchtige manier het gesprek te openen zou je kunnen beginnen met een simpele vraag zoals: ‘Hoe zijn je dagen de laatste tijd?’ of ‘Zijn er momenten op de dag waarop je je wat alleen voelt?’ Het tonen van oprechte interesse, kan er al voor zorgen dat iemand zich gezien en gehoord voelt. Dat alleen al kan een wereld van verschil maken.  

Eenzaamheid raakt iedereen anders

Gevoelens van eenzaamheid zijn heel persoonlijk, daarom is er voor iedereen een andere aanpak nodig. Wat voor de een werkt, helpt de ander misschien helemaal niet. Soms zijn mensen zich er niet eens bewust van zijn dat ze eenzaam zijn.  

Het is belangrijk om het vertrouwen van eenzame ouderen te winnen. Het kan zo zijn dat ouderen verlies van identiteit ervaren of een gevoel hebben dat de samenleving hen als een last ervaart. Eenzaamheid is er in meerdere vormen. Sociale eenzaamheid gaat over het missen van contacten. Emotionele eenzaamheid, duidt op een gevoel van gebrek aan een emotionele hechte band met bijvoorbeeld een partner, familielid, vriend of vriendin. Een andere vorm is existentiële eenzaamheid, hierbij hebben ouderen het idee er niet toe te doen en ze geen zinvol bestaan leiden.  

Wat kun je als zorgprofessional zelf doen?

Eenzaamheid kun je helaas niet alleen oplossen, maar kleine bewuste acties kunnen zeker een grote bijdrage leveren. We hebben een paar praktische tips op een rijtje gezet die je zou kunnen toepassen.  

 1. Neem de tijd en geef oprechte aandacht 

Een kort moment van oprechte aandacht, kan een groot verschil maken. Oprechte aandacht kun je geven door iemand aan te kijken, iemands naam te noemen of even te gaan zitten als dat kan. Al deze dingen kunnen ervoor zorgen, dat iemand zich echt gezien en gehoord voelt.  

2. Normaliseer het gesprek over eenzaamheid 

Voor sommige mensen kan het gesprek over eenzaamheid beladen aanvoelen. Ouderen vinden het niet altijd fijn om over gevoelens van eenzaamheid te praten, omdat ze te maken hebben met gevoelens van schaamte of het gevoel dat ze 'niet moeten klagen’.  

Als zorgprofessional kun jij helpen om dit onderwerp bespreekbaar te maken op een rustige en laagdrempelige manier. 

3. Stel geen directe vragen over eenzaamheid 

Sommige directe vragen zoals: ‘Voelt u zich wel eens eenzaam?’ kunnen confronterend zijn of tot ontwijking leiden. Daarom kun je beter open vragen stellen, waardoor je op een natuurlijke manier bij het onderwerp kunt komen. Denk aan vragen als: ‘Hoe ziet uw dag eruit?’ of ‘Mist u soms mensen om zich heen?’ 

4. Goede communicatie begint met luisteren 

Goede communicatie draait om luisteren. Laat stiltes toe, vat samen wat iemand zegt en vraag rustig door.  Zo geef je de ander vertrouwen om zich open te stellen, zonder haast of verwachtingen.  

5. Vermijd snelle oplossingen en conclusies 

Natuurlijk wil je graag helpen, maar het direct noemen van oplossingen kan cliënten een vervelend gevoel geven. Het kan er namelijk voor zorgen dat ze het gevoel hebben dat het snel ‘opgelost’ moet worden en dit kan averechts werken. Luister goed en laat merken dat het gevoel er mag zijn.  

Echte zorg gaat veel verder dan het uitvoeren van handelingen en toedienen van medicatie. Echte zorg begint bij oprechte aandacht. Met die aandacht geef jij je zorg een boost. 

Wil jij ook het verschil maken met oprechte aandacht?  Meld je nu aan!