Praten met kinderen over emoties: zo doe je dat

In de kinderopvang heb je dagelijks te maken met kinderen die verschillende emoties tonen. Een baby die huilt omdat hij schrikt, een peuter die wegduikt als iets spannend is of een kleuter die boos wordt als het spel stopt. Kinderen voelen heel veel maar begrijpen niet altijd wat er in hen gebeurt. Daarom is praten over gevoelens en emoties zo belangrijk.

In deze blog lees je hoe je kinderen van baby tot jongeren kunt ondersteunen bij het herkennen en uiten van emoties en hoe hulpmiddelen zoals een emotiethermometer daarbij kunnen helpen.

Kinderen emoties helpen herkennen

Kinderen voelen vaak veel eerder iets dan dat ze begrijpen wat er in hen gebeurt. Vooral jonge kinderen reageren instinctief: ze duiken weg, doen hun ogen dicht of rennen weg als iets spannend wordt.

Het benoemen van emoties, speelt een grote rol bij het herkennen van emoties. Door te zeggen: ‘Het lijkt alsof je boos bent’ of ‘ik zie dat je schrikt’, geef je woorden aan wat het kind ervaart. Op deze manier leren kinderen dat bepaalde gevoelens passen bij bepaalde situaties.

Naast dat kinderen hierdoor leren dat deze emoties normaal zijn kunnen ze ook leren hoe ze ermee om kunnen gaan. In plaats van dat kinderen overspoeld raken door emoties ontdekken ze: ‘Wat helpt mij nu? Wat heb ik nodig om me beter te voelen?’ Dat kan van alles zijn zoals een pauze, een knuffel of even rust. Je kunt leren dat ze met emoties en gevoelens om kunnen gaan.

Grenzen stellen aan gedrag, niet aan gevoelens

De kern is dat kinderen alles mogen voelen, maar niet alles mogen doen. Kinderen moeten nog leren hoe ze met die gevoelens kunnen omgaan. Een kind mag boos zijn, maar mag niet slaan. Een kind mag bang zijn, maar hoeft niet weg te rennen. Een kind mag verdrietig zijn, maar mag niet anderen uitschelden.

Co-regulatie: eerst samen, dan alleen

Kinderen leren hun emoties reguleren door eerst mee te reguleren met een volwassene. Als jij zelf rustig bent en woorden geeft aan wat er gebeurt, voelt een kind zich veilig genoeg om te kalmeren. Later leren kinderen dit zelf te doen.

Het werkt enorm krachtig als je zelf het goede voorbeeld geeft. Wanneer jij laat zien hoe jij met eigen emoties omgaat, leert een kind dat gevoelens en praten over gevoelens erbij hoort en dat je er op een gezonde manier mee kunt omgaan.

De emotiethermometer: gevoelens zichtbaar maken

Omdat het voor kinderen natuurlijk nog lastig is om aan te geven hoe ze zich voelen, kan het handig zijn om de emotiethermometer te gebruiken. De emotiethermometer helpt aan te geven hoe sterk een gevoel is. Kinderen leren hun emotie een plek te geven op een schaal van groen (rustig en in balans), via oranje (oplopend gevoel) naar rood (heftig of overweldigend).

De emotie eilanden

Een ander hulpmiddel dat je kunt gebruiken om kinderen te helpen gevoelens en emoties onder woorden te brengen is de emotiekaart. Op de afbeelding zie je verschillende gevoelens en emoties weergegeven als eilanden. Je kunt bijvoorbeeld vragen: ‘Op welk eiland ben je vandaag geweest?’

Bron: Eilandenposter © Gezinnig. Afbeelding afkomstig van gezinnig.nl.

Succes bij het begeleiden van kinderen bij hun emoties. Jouw aandacht en woorden maken het verschil!